Το έθιμο των κόκκινων αυγών και του τσουγκρίσματος

Το Πάσχα είναι μία από τις μεγαλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης και κάθε γωνιά της Ελλάδας το γιορτάζει με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο, βάζοντας μία όμορφη πινελιά με τα τοπικά της έθιμα και τις παραδόσεις της. Οι Μπότηδες στην Κέρκυρα, ο Ρουκετοπόλεμος στη Χίο, τα Φαναράκια “αερόστατα” στο Λεωνίδιο, η συνάντηση των Επιταφίων και το κάψιμο του Ιούδα είναι μόνο μερικά από τα έθιμα που αναβιώνουν στη χώρα, κυρίως κατά την περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας.

Τα κόκκινα αυγά είναι από εκείνες τις πασχαλινές παραδόσεις που συναντάμε σε κάθε πόλη και κάθε χωριό. Η Μεγάλη Πέμπτη είναι η ημέρα που βάφονται τα αυγά κόκκινα, αφού είναι η ημέρα Σταύρωσης του Χριστού και το χρώμα τους συμβολίζει το αίμα Του. Πλέον τα συναντάμε σε πολλά χρώματα και διακοσμημένα με διάφορα σχέδια, όμως το παραδοσιακό χρώμα παραμένει το κόκκινο. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα κόκκινα αυγά έχουν τις ρίζες τους σε ειδωλολατρικά έθιμα κατά την προχριστιανική περίοδο, συμβολίζοντας τη ζωή, τη γονιμότητα και την αναγέννηση, ενώ τα συναντάμε αργότερα στην Αίγυπτο και την Κίνα. Γύρω στον 17^ο αιώνα ξεκίνησαν να συνδέονται με διάφορα έθιμα – θρησκευτικά ή μη – σε Ευρώπη και Ασία, έχοντας διαφορετικό συμβολισμό από τόπο σε τόπο.

Πολλές οι εκδοχές και οι ιστορίες γύρω από το έθιμο των κόκκινων αυγών, όμως ακόμη περισσότερες οι τοπικές παραδόσεις που σχετίζονται με τα αυγά του Πάσχα. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας το βάψιμο των αυγών δεν σταματάει τη Μεγάλη Εβδομάδα, αλλά συνεχίζεται για ακόμη δύο εβδομάδες και πάντα την ημέρα της Πέμπτης. Σε άλλα μέρη πάλι το έθιμο προστάζει μετά το βάψιμο των αυγών να απλώνουμε στο μπαλκόνι ή κάπου στην αυλή  ένα κόκκινο πανί, το «κοκκινοπεφτιάτικο». Σύμφωνα με μία άλλη παράδοση, το πρώτο αυγό που βάφεται ανήκει στην Παναγία και δεν πρέπει να τσουγκρίζεται. Το αυγό αυτό φυλάσσεται μέχρι την Μεγάλη Πέμπτη του επόμενου έτους και φυτεύεται στα χωράφια για να φέρει ευφορία.

Εκείνη η παράδοση όμως  που ολοκληρώνει το τελετουργικό των κόκκινων αυγών και όλοι, μικροί και μεγάλοι, ακολουθούμε είναι το τσούγκρισμα. Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στο Βυζάντιο και καθιερώθηκε για πρώτη φορά από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και τη μητέρα του την Αγία Ελένη. Εκεί στην αυλή των ανακτόρων οι καλεσμένοι πριν από το πασχαλινό τραπέζι την Κυριακή του Πάσχα τσούγκριζαν με τον αυτοκράτορα και τη βασιλομήτορα τα κόκκινα αυγά τους. Το τσούγκρισμα βέβαια δεν αποτελεί μόνο ένα έθιμο με παιχνιδιάρικη διάθεση, αλλά έχει και ένα βαθύ συμβολισμό. Όπως γεννιέται μία ζωή και βγαίνει στο φως όταν το κέλυφος ενός αυγού σπάει, έτσι και το τσούγκρισμα συμβολίζει το αποτίναγμα των δεσμών του θανάτου και την Ανάσταση του Χριστού. Κάθε χρόνο λοιπόν τα κόκκινα αυγά και το τσούγκρισμα έχουν την τιμητική τους στο εορταστικό τραπέζι του Πάσχα. Διαλέγουμε από ένα αυγό, τσουγκρίζουμε  με το αυγό ενός άλλου, αυτός τσουγκρίζει με τον επόμενο και νικητής αναδεικνύεται εκείνος που θα μείνει στο τέλος με το πιο “ανθεκτικό” αυγό.

Όσοι από εσάς επισκεφθείτε την Ελλάδα κατά την περίοδο του Ορθόδοξου Πάσχα, θα έχετε την ευκαιρία όχι μόνο να “μετρήσετε τις δυνάμεις σας” στο τσούγκρισμα αλλά και να ζήσετε τα κατά τόπους πασχαλινά έθιμα και τις παραδόσεις  των Ελλήνων, γεμίζοντας τις αποσκευές σας με όμορφες στιγμές και αναμνήσεις που θα κρατήσουν για μία ζωή…